Khi mới "nhập môn" vào lĩnh vực lập trình, thì đây là những điều cơ bản mà bạn phải nắm rõ về lập trình web, cũng như cách xây dựng nên một website hoàn chỉnh.
Lập trình web đề cập đến việc tạo và phát triển các trang web và ứng dụng web. Điều này liên quan đến việc sử dụng các ngôn ngữ lập trình, Framework và công cụ khác nhau để tạo các trang web động với khả năng tương tác và có thể truy cập được qua mạng Internet. Trong bài viết này, Tự Học Lập Trình sẽ giới thiệu đến các bạn những điều cơ bản về lập trình web và các công nghệ liên quan.
Lập trình web là gì?
Lập trình web đề cập đến quá trình tạo, phát triển các website và web application bằng cách sử dụng kết hợp giữa các ngôn ngữ lập trình, công cụ và Framework.
Nó cũng đề cập đến việc viết mã bằng các ngôn ngữ cơ bản như HTML, CSS và JavaScript để tạo các trang web và ứng dụng web, đồng thời khiến chúng có thể dễ dàng truy cập được thông qua lưới Internet.
Lập trình web cũng liên quan đến quá trình làm việc với các ngôn ngữ lập trình server-side như PHP, Ruby và Python để tạo các trang web động, có khả năng tương tác với cơ sở dữ liệu, web services và API.
Với lập trình web, các nhà phát triển sẽ dễ dàng hơn trong việc tạo các trang web và ứng dụng web có chức năng, tính tương tác và sự hấp dẫn, mang đến cho người dùng trải nghiệm trực tuyến liền mạch.
Những kiến thức cần học về lập trình web
Để việc học lập trình web trở nên hiệu quả, thì dưới đây là những lĩnh vực và khái niệm chính mà bạn cần phải biết:
- HTML: Là nền tảng cơ bản trong lập trình web. Bạn sẽ cần học cách sử dụng các thẻ HTML để cấu trúc và tạo nội dung cho các trang web.
- CSS: Nó được sử dụng để định kiểu trang web và tạo các thiết kế trực quan. Bạn sẽ phải học cách áp dụng các kiểu CSS cho các phần tử HTML, nhằm tạo các trang web hấp dẫn và thân thiện với người dùng.
- JavaScript: Được sử dụng để thêm tính tương tác và chức năng cho các trang web. Bạn sẽ cần học cách viết mã JavaScript để tạo các trang web động, xác thực biểu mẫu và tương tác với API.
- Server-side programming: Bạn sẽ cần học ngôn ngữ lập trình phía máy chủ như PHP, Ruby hoặc Python để tạo các ứng dụng web có thể tương tác với cơ sở dữ liệu, dịch vụ web và API.
- Client-Side Programming: Công việc này liên quan đến việc sử dụng JavaScript để tạo các trang web động và tương tác, đáp ứng tốt nhất các nhu cầu từ người dùng mà không mất thời gian reload lại trang. Nó thường được sử dụng để tạo single-page applications (SPA) mang đến cho người dùng trải nghiệm liền mạch hơn.
- Frameworks: Một số Framework phổ biến như React, Angular và Vue.js sẽ giúp bạn xây dựng các ứng dụng web hiệu quả và dễ dàng hơn bằng cách cung cấp sẵn các đoạn mã và công cụ.
- Version control: Các công cụ kiểm soát phiên bản như Git rất quan trọng để quản lý các thay đổi mã và cộng tác với các nhà phát triển khác trong các dự án web.
- Web hosting: Bạn sẽ cần học cách triển khai và lưu trữ các ứng dụng web của mình trên web server.
Nói chung, lập trình web là công việc đòi hỏi sự kết hợp của các kỹ năng kèm kỹ thuật, cùng tính sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề tốt. Và điều quan trọng là bạn phải luôn cập nhật các xu hướng và công nghệ mới nhất trong phát triển web, đảm bảo rằng các chương trình tại ra mang đến trải nghiệm hiệu quả và sáng tạo cho User.
Xây dựng web bao gồm những phần nào?
Xây dựng web, phát triển web hoặc lập trình web, là quá trình bao gồm các công việc thiết kế, tạo và duy trì một website cũng như web app. Theo những người có chuyên môn, thì quá trình này diễn ra với một số bước chính:
Lập kế hoạch và phân tích
Giai đoạn này liên quan đến việc tìm hiểu nhu cầu của khách hàng, hoặc người dùng và sau đó xác định các yêu cầu đối với trang web hoặc web app.
Điều này bao gồm xác định đối tượng mục tiêu, xác định mục đích và mục tiêu của trang web khi hoạt động, đồng thời tạo site map và wireframes.
Thiết kế
Trong giai đoạn này, các nhà thiết kế có nhiệm vụ tạo ra các yếu tố trực quan hiển thị trên trang web hay web app, bao gồm bố cục, cách phối màu, kiểu chữ và hình ảnh.
Họ thực hiện công việc này với sự hỗ trợ từ các công cụ như Adobe Photoshop, Sketch hay Figma để cho ra những bản mockup và thiết kế prototype.
Frontend development
Giai đoạn này liên quan đến việc viết mã cho giao diện người dùng của website hoặc web app, bao gồm HTML, CSS và JavaScript.
Các nhà phát triển Frontend chịu trách nhiệm tạo giao diện người dùng và đảm bảo rằng trang web hoặc web app phản hồi nhanh chóng, đồng thời có thể truy cập được trên các thiết bị và nền tảng khác nhau.
Backend development
Giai đoạn này liên quan đến việc viết mã cho Backend hay còn gọi là phần cuối của trang web hoặc web app, bao gồm các ngôn ngữ lập trình server-side như PHP, Ruby hoặc Python.
Các nhà phát triển Backend có trách nhiệm tạo cơ sở dữ liệu và tính logic cho phía server, để nó cung cấp năng lượng cho trang web hoặc web app.
Testing
Ở giai đoạn này, trang web hoặc web app sẽ được kiểm tra nhằm đảm bảo nó luôn hoạt động bình thường và đáp ứng hiệu quả các yêu cầu.
Công việc này có thể bao gồm testng chức năng, testing khả năng sử dụng và hiệu suất.
Triển khai và bảo trì
Khi trang web hoặc web app đã được kiểm tra và sẵn sàng hoạt động, nó sẽ được triển khai tới web server.
Việc bảo trì và cập nhật liên tục cũng cần thiết để đảm bảo rằng trang web hoặc web app luôn hoạt động ổn đinh và an toàn.
Quá trình xây dựng web liên quan đến sự kết hợp của các kỹ năng kèm kỹ thuật, cũng như chuyên môn thiết kế và khả năng quản lý projects.
Thế nên, đòi hỏi sự hợp tác giữa các nhà thiết kế, nhà phát triển Frontend, nhà phát triển Backend và người quản lý dự án để tạo ra các website và web app chất lượng, hoạt động hiệu quả và hấp dẫn.
Lộ trình phát triển một website
Để phát triển một website hoàn chỉnh bạn cần thực hiện theo lộ trình sau:
- Xác định mục đích và mục tiêu của website: Ở bước này, bạn cần xác định trang web dùng để làm gì, đối tượng mục tiêu là ai và trang web nên đạt được điều gì.
- Lập kế hoạch cấu trúc và thiết kế website: Tạo site map và wireframes để sắp xếp nội dung và bố cục tổng thể cho website. Phát triển thiết kế trực quan với các yếu tố bảng màu, kiểu chữ và hình ảnh.
- Chọn nền tảng và công cụ phát triển: Chọn công cụ và công nghệ sẽ sử dụng để phát triển website, chẳng hạn như hệ thống quản lý nội dung (CMS) như WordPress, hoặc khung phát triển web như React, nhằm hoàn thiện công việc một cách nhanh chóng mã vẫn đảm bảo tính hiệu quả.
- Phát triển Frontend: Tạo Frontend cho website với sự hỗ trợ từ HTML, CSS và JavaScript. Trong đó có việc tạo giao diện người dùng và đảm bảo rằng trang web phản hồi nhanh chóng, giúp người dùng dễ dàng truy cập được trên các thiết bị và nền tảng khác nhau.
- Phát triển Backend: Tạo Backend của trang web bằng các ngôn ngữ lập trình server-side như PHP, Ruby hoặc Python. Điều này bao gồm việc tạo cơ sở dữ liệu và tính logic cho server-side để cung cấp năng lượng cho trang web.
- Kiểm tra website: Tiến hành kiểm tra kỹ lưỡng để đảm bảo rằng website luôn hoạt động bình thường và đáp ứng tốt các yêu cầu. Hoạt động này bao gồm việc kiểm tra chức năng, kiểm tra khả năng sử dụng và hiệu suất trang.
- Triển khai website: Triển khai trang web đến một web server và làm cho nó có thể truy cập công khai.
- Bảo trì và cập nhật website định kỳ: Việc bảo trì và cập nhật liên tục là vô cùng cần thiết, nhằm đảm bảo trang web vẫn đang hoạt động ổn định và an toàn. Việc này bao gồm cập nhật nội dung, sửa lỗi và cài đặt các bản vá bảo mật.
Đặc biệt, phải luôn nhớ rằng đây là lộ trình cơ bản và các bước cũng như công cụ hỗ trợ mà bạn sử dụng đều có thể thay đổi, chúng tùy thuộc vào yêu cầu của trang web cũng như kỹ năng và sở thích của riêng bạn với tư cách là nhà phát triển.
Ngoài ra, phát triển web cũng là một quá trình lặp đi lặp lại và bạn cần phải xem lại các bước nhất định, hoặc thay đổi cách thực hiện đối với cách tiếp cận của mình khi bạn tiếp tục.
